Dokter Bruno Ariens over impact zomertijd op onze gezondheid en tips voor een goede nachtrust

zat 29 Mar

Dokter Bruno Ariens en een vrouw die slaapt met een wekker naast zich

Straks schakelen we over naar het zomeruur. Zondagmorgen, of zeg maar nacht, draaien we de klok dus een uur vooruit zodat 02u00 meteen 03u00 wordt. Slaapdokter, auteur en huisarts Bruno Ariens uit Herenthout legt uit waarom deze verandering een grotere impact heeft op onze slaap en gezondheid dan we vaak denken. En hij geeft ook tips om hiermee om te gaan.

Impact op ons bioritme

De klok verzetten van wintertijd naar zomertijd kan onze interne biologische klok verstoren. Dit leidt bij sommige mensen tot slaapproblemen, verminderde alertheid en zelfs gezondheidsrisico’s. "Ons lichaam functioneert optimaal bij regelmaat en een dergelijke tijdsverandering kan die balans tijdelijk verstoren," aldus Ariens. Vooral mensen met al bestaande slaapproblemen ervaren dikwijls extra hinder.

Het Circadiaan ritme

Onze hersenen bevatten een interne klok die het dag- en nachtritme regelt, dit wordt het Circadiaan ritme genoemd. Dit mechanisme stuurt een signaal dat ons overdag wakker houdt en laat dit tegen bedtijd afnemen, waardoor we slaperig worden. Op dat moment komt het slaaphormoon melatonine vrij, wat essentieel is om vlot in slaap te vallen. Ook andere hormonen zoals serotonine, het stofje waardoor we ons beter voelen, zijn gevoelig aan veranderingen in het Cardiaans ritme.

"Wanneer we de klok een uur vooruitzetten, heeft onze biologische klok meer tijd nodig om zich aan te passen. Vooral avondmensen hebben hier het meeste last van, omdat ze sowieso al moeite hebben om vroeg te gaan slapen en op te staan."

- Dr. Bruno Ariens

Ontstaan in de 18de eeuw

Zomertijd en wintertijd kwam voor het eerst ter sprake in de 18de eeuw. Het was de bedoeling om beter gebruik te maken van daglicht om zo energie te besparen. Uiteindelijk is het Duitsland dat in 1916 voor het eerst effectief zomertijd toepaste. Het systeem kende voor- en tegenstanders en het was in de jaren 70, tijdens de oliecrisis, dat veel landen definitief zomertijd invoerden. In ons land werd de klok officieel aangepast in 1977.

Tips voor een vlotte overgang

Ga in de week voor de overgang naar zomertijd elke avond iets vroeger naar bed. Zo pas je je slaapritme geleidelijk aan.
Breng kleinere kinderen op vrijdag, zaterdag en zondag een halfuur eerder naar bed en wek hen ook een halfuur vroeger. Op zondag mag dit een uur vroeger zijn.
Licht en donker zijn belangrijke signalen voor onze biologische klok. Zorg daarom voor een extra donkere slaapkamer. Dim ’s avonds de lichten, sluit de gordijnen en vermijd schermgebruik een uur voor het slapengaan.
Sta elke dag rond hetzelfde tijdstip op zodat je een vast waakritme hebt. Ook in het weekend houd je dit best aan, maar een uur langer slapen kan geen kwaad.
Blootstelling aan daglicht in de ochtend helpt je biologische klok zich sneller aan te passen. Een korte ochtendwandeling en een stevig ontbijt kunnen hierbij helpen.
Vermijd zware maaltijden net voor het slapengaan en beperk cafeïne na 14 uur. Ook alcohol kan een negatieve invloed hebben op je slaapkwaliteit.

(Lees verder onder de foto)

"Een goede slaapkwaliteit is een basisvoorwaarde om je overdag fit te voelen. Wordt die slaap verstoord, dan heeft dat onvermijdelijk een impact op je energieniveau."

- Dr. Bruno Ariens

Dokter Bruno Ariens, slaapexpert, auteur en huisarts uit Herenthout

Verhoogde kans op hartinfarct

Hoewel de gezondheidsrisico’s niet overdreven moeten worden, tonen studies aan dat de wissel tussen zomertijd en wintertijd bepaalde gevolgen kan hebben. Een Italiaanse literatuurstudie bij meer dan 115.000 deelnemers wees op een stijging van 5% in het aantal hartinfarcten na de overgang naar zomertijd. Dit effect werd niet waargenomen bij de overgang naar wintertijd.

Lichamelijke klachten

Slaaptekort kan daarnaast zorgen voor een toename van vermoeidheid en hoofdpijnklachten. Tijdens je diepe slaap krijgt je lichaam tijd om te herstellen van activiteiten die je doorheen de dag hebt uitgevoerd. Te weinig slaap wil zeggen dat je minder hersteltijd krijgt en dat zorgt voor lichamelijke klachten. "Een goede slaapkwaliteit is een basisvoorwaarde om je overdag fit te voelen. Wordt die slaap verstoord, dan heeft dat onvermijdelijk een impact op je energieniveau.", aldus dokter Bruno Ariens.

"Vaak grijpen personen met een slaapprobleem naar slaap- en kalmeermiddelen."

- Dr. Bruno Ariens

Gevaarlijke situaties

Een verstoord slaapritme zorgt niet alleen voor lichamelijk klachten, ook in het dagelijks leven kan dit voor gevaarlijke situaties zorgen. Zo is er bijvoorbeeld een groter risico op verkeersongevallen. Bestuurders zijn minder alert omdat ze vermoeid zijn en kunnen minder snel anticiperen op het verkeer.

Slaapproblemen kunnen ook leiden tot een verhoogd gebruik van slaap- en kalmeermiddelen. Vaak grijpen personen met een slaapprobleem naar slaap- en kalmeermiddelen, zoals benzodiazepines. Dit wordt gezien als een snelle oplossing om tot rust te komen en om in slaap te vallen. Deze middelen hebben een verslavingseffect waardoor de persoon in kwestie uiteindelijk niet meer of heel moeilijk zonder in slaap kan vallen.

Bewust omgaan met verandering

Hoewel de impact van zomertijd en wintertijd per persoon verschilt, tonen verschillende studies aan dat deze tijdelijke verandering niet zonder gevolgen blijft. Door bewuster om te gaan met je slaapgewoonten, kan je de overgang naar zomertijd of wintertijd een stuk vlotter laten verlopen.